وجوب مشروطوجوب مشروط به شرط خاص را وجوب مشروط گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد. ۱ - تعریفوجوب مشروط، مقابل وجوب مطلق، وجوبی است که به امری خارج از ماهیت واجب مشروط می‌باشد. ۲ - توضیحاگر واجب با امور خارج از آن سنجیده شود، در صورتی که تحقق وجوب آن، به وجود امر خارجی مشروط گردد، به آن وجوب مشروط گویند، مانند: وجوب حج که به تحقق استطاعت مشروط است. ۳ - نکتهدر این که قیود موجود در لسان ادله به عنوان شرط ، به هیئت بر می‌گردد یا به ماده، اختلاف وجود دارد؛ مشهور معتقدند این قیدها به هیئت بر می‌گردد. اما مرحوم «شیخ انصاری» معتقد است این قیود، قیود ماده می‌باشد. در صورتی که قید به هیئت برگردد، وجوب مشروط می‌شود، مانند: وجوب حج که به استطاعت مشروط است، و در صورتی که قید به ماده برگردد، وجوب، مطلق است، اما وجود واجب (متعلق امر) به آن مشروط است، مانند: «صل متطهرا»، که طهارت، قید نماز است نه وجوب آن؛ یعنی: «یجب الصلاة مع الطهارة». ثمره این بحث آن است که اگر قید، قید هیئت باشد، تحصیل آن واجب نیست؛ از این رو تحصیل استطاعت شرعی برای حج، واجب نیست، ولی اگر قید ماده باشد، تحصیل آن واجب است و هنگامی که مکلف یقین دارد وجوب نماز متوجه او است، باید طهارت را تحصیل نماید. [۱]
فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص ۳۶۹-۳۶۸.
[۳]
مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه، محمدی، ابوالحسن، ص ۵۱.
[۵]
کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص ۱۲۱.
[۶]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج ۱، ص ۱۹۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۸۵، برگرفته از مقاله «وجوب مشروط». رده‌های این صفحه : وجوب
|